Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. Szczegółowe kryteria oceny powinny uwzględniać przede wszystkim wkład pracy społecznej w realizację inicjatywy lokalnej. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nakłada obowiązek, aby organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podjął stosowną uchwałę określającą tryb składania wniosków oraz szczegółowe kryteria oceny wniosków składanych przez obywateli.
Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (np. rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa) określa w formie uchwały tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego – w tym przypadku inicjatywy lokalnej. Art. 19c wspomnianej ustawy wymienia wkład pracy społecznej jako przykładowe kryterium oceny wniosków. Uchwała powinna zawierać ponadto kryterium świadczeń pieniężnych lub rzeczowych wnioskodawców (mieszkańców zgłaszających inicjatywę), a także listę działań, w których inicjatywy lokalne są szczególnie pożądane. Mogą również pojawić się inne wymagania brane pod uwagę przy ocenie wniosków.
Uchwała może również wprowadzić określone formularze i wzory wniosków i umów.
Przyjęcie takiego aktu jest obowiązkiem każdego organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego!
Zgodnie z zapisem ustawy wniosek składają mieszkańcy samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji pozarządowej. Mieszkańcy w rozumieniu ustawy to osoby faktycznie zamieszkujące dany teren (gmina, powiat, województwo), mające istotne interesy życiowe związane z danym miejscem. Istnieje jeszcze druga ścieżka, mieszkańcy w ramach korzystania z narzędzia jakim jest inicjatywa lokalna, mogą korzystać ze wsparcia organizacji pozarządowej oraz podmiotów wskazanych w art.3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Co to oznacza w praktyce? W imieniu mieszkańców mogą wystąpić więc nie tylko działające na danym terenie stowarzyszenia i fundacje oraz ich oddziały, ale także ochotnicze straże pożarne, kluby sportowe oraz uczniowskie kluby sportowe, które mają osobowość prawną (są zarejestrowane w odpowiednim urzędzie lub sądzie, np. w rejestrze starosty lub Krajowym Rejestrze Sądowym).
Również, co warte podkreślenia, pełnomocnikiem mieszkańców mogą być podmioty, które nie posiadają osobowości prawnej, ale jedynie zdolność prawną, czyli np. koła gospodyń wiejskich, stowarzyszenia zwykłe oraz koła stowarzyszeń.
Kiedy zapoznaliśmy się z dokumentami i podjęliśmy decyzję w jakiej formule chcemy wystąpić o realizację inicjatywy lokalnej przystępujemy do złożenia wniosku. Wniosek o realizację inicjatywy lokalnej może mieć formę pisma lub może być złożony na formularzu, który stanowi załącznik do uchwały w sprawie określenia trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej.
Wniosek powinien zawierać:
- wskazanie adresata wniosku – właściwej jednostki samorządu (jeżeli uchwała o inicjatywie nie wskazuje innego trybu, składamy wniosek do organu wykonawczego, czyli wójta, burmistrza, prezydenta lub zarządu powiatu albo zarządu województwa);
- wskazanie zadania publicznego, którego dotyczy wniosek, zgodnego z art. 19b ust. 1w celu ułatwienia oceny wniosku należy zacytować wprost, którego zadania dotyczy inicjatywa – pozwoli to urzędowi przekazać rozpatrzenie wniosku do właściwej jednostki organizacyjnej i przyspieszy postępowanie;
- wskazanie dlaczego, po co i jak chcemy realizować zadanie publiczne;
- wskazanie wkładu własnego i szacowanego wkładu samorządu;
- podpisy mieszkańców.
Wniosek złożony może być przez mieszkańców w każdym czasie. Należy jednak pamiętać o ograniczeniach jakie wynikają ze specyfiki działania samorządu i wydatkowania środków publicznych przy realizacji zadań samorządu.
Kto oceni wniosek?
W praktyce najlepiej kierować wnioski do kierowników danych jednostek tj. wójta, burmistrza, prezydenta w przypadku samorządów gminnych. Jednym z kluczowych warunków do realizacji inicjatywy lokalnej jest klarowna ścieżka rozpatrzenia i realizacji wniosków w samorządzie. To właśnie m.in. powinna zawierać uchwała w sprawie określenia „trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej”. Znajdziemy tam również szczegółowe kryteria oceny wniosków.
Jak mogą wyglądać takie kryteria? Poniżej znajdują się przykładowe kryteria oceny oraz sposoby punktacji.
Kryterium ZGODNOŚĆ WNIOSKU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANAMI INWESTYCYJNYMI MIASTA, W SZCZEGÓLNOŚCI ZE STRATEGIĄ ROZWOJU MIASTA (od 1 do 3 punktów) – oceniający przyznaje punkty na podstawie dokonanej przez siebie oceny.
Kryterium FORMA UDZIAŁU MIESZKAŃCÓW
świadczenie pracy społecznej – 3 punkty; świadczenie rzeczowe – 2 punkty; świadczenie pieniężne – 2 punkty (gdy stanowi ono minimum 10% kosztów realizacji zadania)
Kryterium WKŁAD WŁASNY WNIOSKODAWCY W FORMIE PRACY SPOŁECZNEJ
Wartość pracy społecznej w stosunku do wartości zadania:
powyżej 61% – 6 punktów
od 31% do 60% – 4 punkty
od 11 do 30% – 2 punkty
od 1 do 10% – 1 punkt
Kryterium ZAANGAŻOWANIE ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH MIASTA
od 0% do 20% wartości zadania – 5 punktów
od 21% do 40% wartości zadania – 4 punkty
od 41% do 60% wartości zadania – 3 punkty
od 61% do 80% wartości zadania – 2 punkty
Powyżej 80% wartości zadania – 1 punkt
Kryterium STAN PRZYGOTOWANIA LUB REALIZACJI ZADANIA (od 1 do 5 punktów) – oceniający przyznaje punkty na podstawie dokonanej przez siebie oceny, którą szczegółowo uzasadnia.
Kryterium CELOWOŚĆ REALIZACJI ZADANIA Z PUNKTU WIDZENIA POTRZEB SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ (od 1 do 5 punktów) – oceniający przyznaje punkty na podstawie dokonanej przez siebie oceny, którą szczegółowo uzasadnia, biorąc pod uwagę w szczególności szacunkową liczbę beneficjentów zadania.
Kryterium LICZBA OSÓB POPIERAJĄCYCH INICJATYWĘ LOKALNĄ
do 20 osób – 1 punkt
od 21 do 50 osób – 2-3 punkty
powyżej 50 osób – 4-5 punktów
Po dokonaniu przez urząd oceny wniosku wnioskodawca otrzymuje informację o jej wyniku. Gdy wniosek uzyska ocenę pozytywną, urząd przeprowadza analizę możliwości zaangażowania środków budżetowych, czyli sprawdza, czy ma w budżecie środki na realizację inicjatywy. Może też okazać się, że urząd albo inna instytucja/organizacja planuje podobne wydarzenie/działania. Możliwe jest również, że ze względu na specyfikę wniosku urząd zaproponuje inne formy realizacji tego pomysłu. Jeśli decyzja będzie odmowna, nie zniechęcajcie się! Postarajcie się o spotkanie z przedstawicielami władz i wyjaśnijcie, jakie były przyczyny negatywnego rozstrzygnięcia. Być może spotkanie z władzami stanie się punktem wyjścia do kolejnego działania!
Wniosek rozpatrzony pozytywnie uruchamia dopiero faktyczną pracę nad wspólnym przedsięwzięciem. W tym momencie strony wspólnie rozpoczynają szczegółowe planowanie projektu realizacji zadania publicznego, określają swoje zobowiązania, opracowują zakres działań, harmonogram i budżet.
Artykuł sponsorowany w ramach projektu „Aktywizator społeczny” realizowanego przez Stowarzyszenie „w-Akcji”.